Gần đây trên facebook đang lan truyền một câu chuyện vào “nghĩa cử cao đẹp” của 1 cặp vợ chồng lúc đứng ra sơ cứu cho một nạn nhân không may có hiện tượng “co giật” trên đường. Theo nhận định của anh chồng, khi thấy nạn nhân bất tỉnh, co giật, sùi bọt mép và co quắp bàn tay... thì anh ấy nghĩ ngay rằng bệnh nhân bị tai biến mạch máu não, và vì anh ấy đã đọc qua tại đâu đó cách trị bệnh này do vậy đã đề nghị người xung quanh lui ra, để bệnh nhân nằm bất động và anh ấy bắt đầu sơ cứu cho bệnh nhân bằng cách dùng kim chích lên 10 đầu ngón tay và nặn từng giọt máu ra. Ngay sau lúc chích đầu ngón tay và nặn máu ra, anh ấy mô tả bàn tay Tiến hành mềm và thẳng ra được. Thấy vậy, người đứng xung quanh Tiến hành giúp anh ấy sơ cứu cho bệnh nhân bằng việc tiếp tục chích và nặn máu từ 10 đầu ngón chân, thậm chí anh ấy còn nặn đỏ hai dái tai của bệnh nhân. Khoảng một phút sau những biện pháp sơ cứu đó thì bệnh nhân tỉnh ra và ngưng sùi bọt mép.
Qua trường Hợp này mình thấy tinh thần tương thân tương ái của cặp vợ chồng trên rất đáng khen ngợi. Tuy nhiên, có 1 điều mình thấy bạn đọc không nên nghe theo và cổ súy. Khi đứng trước bất cứ bệnh nhân hôn mê nào, bạn đọc không nên có lối nhìn nhận và đánh mức chi phí áp đặt 1 cách kém hiểu biết tương tự bởi vì hôn mê là một tình trạng mất ý thức gây ra bởi một loạt các khiếu nại không như nhau như chấn thương sọ não, đột quỵ, u não, cơn động kinh, ngộ độc thuốc hoặc rượu, hoặc thậm chí do các bệnh lý nền như đái tháo đường hoặc nhiễm trùng,… và mỗi một bệnh cảnh có những biện pháp điều trị khác nhau. Tất nhiên, trước lúc các biện pháp điều trị đặc hiệu được đưa ra thì bệnh nhân hôn mê cần được được sơ cứu đúng cách nhằm bảo đảm các chức năng sống ổn định (đường thở, hô hấp, tuần hoàn…). Trong trường hợp trên, bệnh nhân được miêu tả là bất tỉnh, co giật, sùi bọt mép và co quắp bàn tay..., và khoảng vài phút sau bệnh nhân tỉnh lại là rất phù hợp với bệnh cảnh của 1 cơn động kinh. Không phải vì chích máu đầu ngón tay thì bệnh nhân mới tỉnh dậy, đây chỉ là diễn biến bình thường của một cơn động kinh toàn thể.
Trước đó, trên facebook, trên nhiều diễn đàn và thậm chí nhiều trang thông tin điện tử cũng dẫn lại bài viết “Tai biến mạch máu não. Xin nhớ ba chữ: C. N. G”. Theo đó, "có thể nhận diện sớm tai biến mạch máu não bằng cách hỏi nạn nhân 3 điều đơn giản: C. N. G. Đó là đề nghị người đó Cười, Nói và Giơ tay lên. Nếu người đó bị trở ngại bất cứ điều nào kể trên, bạn hãy gọi xe cấp cứu ngay tức khắc...".
Ngoài ra, cũng theo hướng dẫn này, có thể sử dụng 1 cây kim may chích về đầu ngón tay, cách móng tay độ 1 milimét cho tới lúc có máu rỉ ra. Như thế, lúc máu đã chảy từ cả mười đầu ngón tay, chỉ chờ vài phút thì bệnh nhân sẽ tỉnh dậy. Bước tiếp theo là châm về 2 bên dái tai mỗi bên 2 mũi, cho tới lúc máu nhỏ giọt ra. Sau vài phút, bệnh nhân sẽ tỉnh lại.
Nhiều cư dân mạng cho rằng đây là một phương pháp sơ cứu mà mọi người nên biết, nó sẽ cứu được mạng sống của những người bị tai biến mạch mạch máu não.
Qua bài viết này tôi tiếp nhân thấy tác chất lượng kém đã rất khéo léo lồng ghép cách phát hiện sớm đột quỵ não mà trong các tài liệu y khoa vào đột quỵ dành cho cộng đồng đã diễn tả và hướng dẫn rất chi tiết. Tài liệu y khoa có viết “sử dụng từ viết tắt FAST để giúp ghi nhớ các dấu hiệu cảnh báo”, FAST là 1 thuật ngữ tiếng Anh lúc dịch sang tiếng Việt có nghĩa là NHANH, và nó lấy các ký tự đầu của các dấu hiệu và triệu chứng sớm (theo nghĩa tiếng Anh) trong đột quỵ để ghép vào. Tuy nhiên, lúc chuyển tải sang tiếng Việt bằng cụm từ C.N.G. thì mình thấy nó thực sự không có ý nghĩa gì ngoài việc tác nhái dùng nó để “lòe bịp”, tạo sự khác lạ và có vẻ khoa học để đánh lừa cộng đồng, và tạo tiện dụng cho việc truyền bá phương pháp chích máu đầu ngón tay không có địa chỉ khoa học trong cộng đồng.
Cách sơ cứu chuẩn khi gặp bệnh nhân đột quỵ não
Đột quỵ diễn ra khi mạch máu bị vỡ khiến máu chảy vảo nhu mô não, khoang dưới nhện, và não thất... hoặc lúc mạch máu bị tắc nghẽn khiến cho dòng máu thông thường lên não bị chặn lại gây thiếu máu hoặc nhồi máu não. Trong vòng vài phút bị tước mất các chất dinh dưỡng nhu yếu bao gồm cả oxy, các tế bào não bắt đầu chết – quy trình này có thể liên tục trong 1 vài giờ tiếp theo.
Cần kiếm tìm sự giúp đỡ của y tế ngay lập tức. Đột quỵ là một cấp cứu thực sự. Điều trị càng sớm thì càng làm hạn chế được các tổn thương não. Tận dụng từng giây từng phút.
Làm thế nào để phát hiện đột quỵ não?
- Trong trường hợp có thể có đột quỵ, dùng từ viết tắt FAST để giúp ghi nhớ các dấu hiệu cảnh báo:
+ Face (mặt) - Có xệ mặt một bên trong lúc nỗ lự mỉm cười không?
+ Arms (tay) - Một cánh tay có thấp hơn trong lúc cố gắng giơ cả hai tay lên không?
+ Speech (lời nói) - Có thể nói và nhắc lại một câu đơn thuần được không? có nói lắp hoặc nói kỳ lạ (khó hiểu) hay không?
+ Time (thời gian) - Thời gian đột quỵ được tính đến từng giây từng phút. Nếu phát hiện được bất cứ dấu hiệu nào thì gọi số 115 hoặc số dịch vụ y tế cấp cứu ở địa phương bạn ngay lập tức.
Ghi chú: Khi đưa ra cụm từ viết tắt F.A.S.T. (tương ứng với mỗi dấu hiệu cảnh báo theo nghĩa tiếng Anh), ngoài mục đích giúp cộng đồng dễ nhớ thì nó còn có ý nghĩa trong tiếng Anh là NHANH CHÓNG
- Các dấu hiệu và triệu chứng khác của đột quỵ bao gồm:
+ Yếu hoặc tê một nửa người, bao gồm cả 2 chân
+ Giảm hoặc mất thị lực, đặc biệt là ở 1 bên mắt
+ Đau đầu dữ dội - đau đầu đột ngột - đau đầu không có nguyên do rõ ràng
+ Chóng mặt, đứng không vững hoặc đột ngột ngã mà không rõ nguyên nhân, nhất là nếu như có kèm với bất cứ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào khác
- Các yếu tố nguy cơ của đột quỵ bao gồm: có huyết áp cao, có tiền sử bị đột quỵ, hút thuốc lá, có bệnh đái tháo đường và tim mạch. Nguy cơ đột quỵ cũng nâng cao theo độ tuổi.
Bạn có thể trợ giúp bệnh nhân như thế nào?
- Nhận định mức độ ý thức của bệnh nhân:
+ Nếu bệnh nhân bất tỉnh và thở bình thường, hoặc nếu như không hoàn toàn tỉnh táo, đặt bệnh nhân nằm nghiêng tại một vị trí thuận lợi (tư thế nằm nghiêng an toàn)
- Gọi thêm người hỗ trợ và gọi số điện thoại cấp cứu 115 hoặc số điện thoại dịch vụ cấp cứu y tế tại địa phương bạn ngay lập tức.
Điều cấp thiết đối với bệnh nhân là được đánh mức chi phí càng sớm càng rất tốt bởi vì điều trị phải được bắt đầu trong vòng một - 2 giờ đầu sau đột quỵ nếu như máu đông gây tắc mạch não.
- Chăm sóc cho bệnh nhân còn tỉnh:
+ Hỗ trợ bệnh nhân còn tỉnh táo ở một tư thế tha hồ nhất
+ Đắp chăn cho bệnh nhân để làm giảm mất nhiệt nếu như thời tiết lạnh
- Theo dõi bệnh nhân:
+ Trong khi đợi xe cứu thương tới hoặc đợi người hỗ trợ đưa bệnh nhân đi bệnh viện, cần theo dõi bệnh nhân chặt chẽ nhằm phát hiện bất cứ sự thay đổi tình trạng nào.
+ Nếu có bất cứ dấu hiệu suy giảm tình trạng ý thức nào của bệnh nhân, đặt bệnh nhân nằm nghiêng ở 1 vị trí thuận tiện (tư thế nằm nghiêng an toàn).
Tư thế nằm nghiêng an toàn cho nạn nhân hay tư thế hồi sức cấp cứu là tư thế nhằm để bảo vệ đường thở của bệnh nhân, là ưu tiên cao nhất bảo đảm an toàn cho bệnh nhân. Ở người bệnh hôn mê, khi nằm ngửa, do trọng lực làm hàm rơi ra phía sau, lưỡi bị tụt xuống và làm lấp tắc đường thở. Nếu bệnh nhân nôn trong khi đang nằm ngửa, người bệnh tiện lợi hít phải các chất nôn về phổi gây tắc đường thở hoặc suy hô hấp rất nguy hiểm. Khi đặt bệnh nhân nằm nghiêng về một bên, các chất nôn thuận tiện thoát ra ngoài.
- Tất cả các bệnh nhân hôn mê đều nên được đặt tại tư thế nằm nghiêng an toàn, trừ lúc nghi ngờ có chấn thương cột sống: bệnh cảnh chấn thương, liệt chân, đại tiểu luôn tiện không tự chủ.
- Đặt bệnh nhân nằm nghiêng, tay trên gấp, tay dưới duỗi thẳng ra trước mặt, chân trên co, chân dưới duỗi thẳng. Có thể sử dụng vải hoặc gối để kê giữ nguyên bệnh nhân tại tư thế như vậy.
ThS.BS Lương Quốc Chính
Khoa Cấp cứu, BV Bạch Mai
(Theo Bác sĩ Nội trú)
0 comments:
Post a Comment