Phòng bệnh viêm phế quản mạn tính

Bệnh rất dễ tái phát và nếu không được chữa trị đúng có thể đẫn đến biến chứng nguy hiểm.

Phế quản là một bộ phận của hệ thống hô hấp dưới, có nhiệm vụ dẫn khí về phổi. Phế quản được chia thành phế quản chính phải và phế quản chính trái, từ khi nơi phân chia của khí quản tới rốn phổi. Hai phế quản tạo với nhau một góc 700. Phế quản chính phải thường lớn hơn, dốc hơn và ngắn hơn nên khi dị vật lọt về thường đi về phổi bên phải. Phế quản nằm trong đường ống dẫn khí có nhiệm vụ đưa không khí lưu thông từ ngoài về phế nang và ngược lại. Phế quản có hình như cành cây, có chi nhánh đến các thùy phổi.Tiểu phế quản tận là nhánh cuối cùng, được nối với các túi phế nang. Từ tiểu phế quản tận tới các phế nang là một đơn vị căn bản của phổi (chỉ nhìn được khi sử dụng kính hiển vi). Nó thực hiện độc lập các ứng dụng cần phải có nhất của hệ thống hô hấp.

Viêm phế quản mạn tính là gì?

Khi bị viêm phế quản cấp không được chữa trị hoặc chữa trị không chín xác dẫn đến VPQMT. VPQMT có thể đơn thuần, có thể kết hợp với một số bệnh khác vào phổi (bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, giãn phế quản, khí phế thũng…) hoặc kết hợp với vệnh vào tim (bệnh tâm phế mãn).

Viêm phế quản mạn tính

Nguyên nhân

Có nhiều nguyên nhân gây nên bệnh VPQMT ở NCT, trong đó do sự giảm chức năng đề kháng của cơ thể kết hợp với sức khỏe nói chung bị sa sút bởi tuổi tác cao và sự tấn công của vi sinh vật gây bệnh đóng 1 vai trò hết sức quan trọng. Thêm vào đó có một số nhân tố tiện dụng gây nên VPQMT nếu như NCT nghiện thuốc lá, thuốc lào hoặc sống trong môi trường ô nhiễm, có rất nhiều bụi, khói (khói công nghiệp, khói bếp, nhất là bếp than, bếp đun rơm, rạ, củi). Hoặc NCT có cơ địa dị ứng, đặc biệt là dị ứng đường hô hấp (hen suyễn) hoặc dị ứng với thời tiết, nhất là thời tiết ẩm, ướt, lạnh, khô hanh. VPQMT tại NCT có thể gặp tại người bị viêm phế quản nhiễm khuẩn mạn tính, kéo dài ngay từ lúc còn nhỏ tuổi hoặc có 1 số dị dạng về khung xương sườn, cột sống (gù, vẹo cột sống…). Một số trường hợp VPQMT ở NCT do vệ sinh cá nhân kém do bản thân NCT chưa biết vệ sinh (đánh răng, súc họng, tắm, thay quần áo bẩn bằng quần áo sạch…) hoặc do chế độ ăn, uống không bảo đảm đủ chất dinh dưỡng làm cho sức đề kháng đã giảm lại càng suy yếu bệnh viêm phế quản cấp dễ phát triển thành nặng hoặc mạn tính.

Triệu chứng

VPQMT thường có 3 hiện tượng, đó là ho, khạc đờm nhầy hoặc mủ và khó thở. Giai đoạn đầu của bệnh VPQMT là người bệnh ho và khạc ra đờm vào buổi sáng. Ho thường diễn ra từng đợt, nhất là lúc thời tiết thay đổi (nóng, lạnh đột ngột, mưa nắng thất thường, gió mùa hoặc khi thời tiết chuyển mùa từ nóng sang lạnh hoặc ngược lại), mỗi đợt ho kéo dài từ một tới vài tuần, mỗi năm có lúc diễn ra ho, khạc đờm nhầy tới 5 - 6 lần. Đờm của người VPQMT thường có màu trắng, lỏng hoặc đặc quánh, đôi khi có bọt. Bệnh càng kéo dài, gây ho càng nhiều và đờm càng ngày càng đặc hơn và đổi màu (thường là màu vàng). Khối lượng đờm do ho, khạc ra trong 1 ngày có khi lên đến 100ml hoặc hơn thế nữa. Những tháng sau, năm sau, ho ngày một tăng lên, số lượng đờm cũng nâng cao dần và bệnh VPQMT cũng càng nặng hơn (mỗi đợt ho sẽ kéo dài hơn vài tuần và số lần ho cũng tăng lên 1 cách đáng kể).

VPQMT tại giai đoạn muộn hơn có khó thở. Lúc đầu người bệnh chỉ mới cảm thấy nặng ngực (giống như hen suyễn), dần dần là khó thở thực sự.

Biến chứng

Bệnh VPQMT tại NCT xảy ra càng lâu, bệnh càng nặng gây nên sự thiếu hụt không khí càng nhiều, từ đó làm rối loạn chức năng hô hấp 1 cách đáng kể. Do đó, người bệnh luôn thiếu dưỡng khí. Cũng do đó, người bệnh luôn bị mệt mỏi, sụt cân, ảnh hưởng tới nhiều chức năng khác của cơ thể, đặc biệt hệ tuần hoàn và hệ thần kinh trung ương (tim đập nhanh, mệt mỏi, buồn ngủ…). Nếu không được điều trị đúng, dứt điểm, bệnh có thể dẫn tới bệnh viêm phổi tắc nghẽn mạn tính, tâm phế mạn, khí phế thũng, giãn phế quản. Đây là những bệnh thuộc loại bệnh nặng của đường hô hấp.

Nguyên tắc điều trị

Khi bị viêm phế quản cấp cần phải khám bệnh và điều trị đúng theo chỉ định của bác sĩ, không tự chẩn đoán và không tự mua thuốc để điều trị, nhất là sử dụng kháng sinh không theo đơn thuốc của bác sĩ bệnh càng dễ thành mạn tính và làm cho vi khuẩn kháng thuốc rất khó điều trị mỗi khi bệnh tái phát.

Lời khuyên của thầy thuốcChuyển mùa, bệnh VPQMT rất dễ tái phát, nhất là ẩm ướt, mưa nhiều, lạnh giá, khô hanh. Vì vậy, NCT cần tránh lạnh đột ngột bằng cách tắm rửa bằng nước ấm trong buồng kín gió, mặc ấm đặc biệt vùng cổ, ngực. NCT khi ngủ cần đủ ấm (quần áo, chăn, đệm…), khi ra khỏi nhà cần mặc ấm, đầu có mũ len, tay, chân đi tất. Khi đã mắc bệnh VPQMT, người bệnh tuyệt đối không hút thuốc, tránh tiếp xúc với khói (khói bếp, khói công nghiệp, khói thuốc), bụi (cần đeo khẩu trang lúc ra đường, khi quét dọn nhà cửa). Cần tập thể dục đều đặn hàng ngày, lưu ý tập thở (hít sâu, thở ra nhịp nhàng), đi bộ, chơi thể thao. Tập thể dục và chơi thể thao phải tùy theo sức của mình, không nên gắng sức tập quá khả năng hoặc quá sức lực của mình và phải tập theo bài bản.

TTƯT.PGS.TS. BÙI KHẮC HẬU